Vipassana

Een hele bijzondere reis naar binnen. Al vertellen we het verhaal zo op papier, je begrijpt het pas echt als je het zelf hebt meegemaakt. Maar we zullen het proberen.. :)

Eerst even: wat is Vipassana?
Vipassana betekent “inzicht”. Vipassana meditatie leidt tot inzicht (wijsheid). Het is een van oorsprong Boeddhistische meditatievorm, maar staat los van religie. Vipassana meditatie is in feite erg simpel. Het principe is: ‘aandachtig zijn’, je (voortdurend) bewust zijn van wat er hier en nu plaats vindt.

Deze meditatievorm onderscheidt zich b.v. van vormen van concentratie-meditatie, waarbij de aandacht uitsluitend op één object wordt gericht. Dat kan b.v. een mantra, kaarsvlam of een figuur zijn. Door het richten van de aandacht op één object en het negeren van al het andere wat er op je afkomt, kun je tot rust en stilte komen. Maar in de regel is deze rust en stilte van tijdelijke aard, een afleiding.

Bij Vipassana moeten we (leren om) alles wat op ons afkomt – zoals gedachten, gevoelens en emoties – niet te veroordelen of te beoordelen. Door oefening leren we alle gedachten, gevoelens en emoties ‘toe te laten’. Vipassana is in het kort: het onbevooroordeeld observeren (helder waarnemen) van alle lichamelijke en mentale verschijnselen die in ons bewustzijn verschijnen. Zo leren we om te gaan met allerlei gedachten en gevoelens en met onze emoties, zoals angst, kwaadheid, verdriet, jaloezie enz. We leren ook omgaan met prettige en pijnlijke ervaringen, met onze eigen beperktheden en de beperktheden van de mensen om ons heen. Het is een proces van aandacht ontwikkelen en jezelf openen. En hoewel het allemaal in feite simpel is – het vermogen om aandachtig zijn is altijd in ons aanwezig – het beoefenen wordt vooral in het begin dikwijls als moeilijk ervaren. We zijn gewend “iets te doen om iets te bereiken” en we willen zo graag onze zaakjes beheersen en sturen. We hebben het idee iets te moeten “doen” om onszelf te veranderen. Maar het aandachtig zijn en jezelf openen leidt vanzelf tot toelaten, acceptatie en transformatie. Goenka noemt dit: the path to true happines.

Programma:
Om 4 uur sochtends ging iedere dag de bel. Aankleden (thermo-ondergoed, broek, shirt, vest, jas, buff, sokken en een dekentje om je heen) en op naar de meditatiehal om 2 uur te mediteren nog voor het ontbijt. Na het ontbijt hadden we even vrije tijd. Dan maar even een rondje wandelen om het bloed weer door de benen weer te laten stromen, of slapen. Na de pauze volgt een uur groepsmeditatie en daarna nog 2 uur mediteren in je kamer of in de hal. Vervolgens lunch om 11 uur en heb je vrije tijd tot 1 uur. Dutje doen maar, want zo'n korte nacht hakt erin of douchen, kleren wassen en opwarmen in de zon. Daarna 1,5 uur mediteren, weer een uur groepsmeditatie en nog 1,5 uur mediteren. Toen uur een pauze met thee en wat fruit en gepofte rijst. Daarna weer een uur groepsmeditatie en toen een 1,5 uur durende video van Goenka, de teacher van de Vipassana. In de video werd verteld over de techniek, en de achtergrond ervan. Veel leuke verhalen, voorbeelden en veel herkenning in wat hij vertelde. Dan daarna nog zo'n half uur mediteren, en dan was het 9 uur. Dan was er gelegenheid voor vragen aan de teacher en om 21.30 gingen de lichten uit.

Omdat Jeroen en ik beide de 10 dagen heel anders ervaren hebben zullen we het maar even los van elkaar vertellen.

Joshi:
Dag 0 - zaterdag 1 november.
Dit was de dag van inschrijving. Ik was ontzettend zenuwachtig. Ik had geen idee wat me te wachten stond en ook ik kan hier niet zo goed tegen..:). Ik voelde ook echt dat ik voor een pittige taak stond, maar dat het ook goed zou zijn. Tijdens de inschrijving en introductie werd nog meerdere keren benadrukt dat mannen en vrouwen gescheiden zijn, dat het echt geen vakantieoord is, dat je 10 dagen móet blijven en dat het héél zwaar is. Of we het echt zeker wisten? Hmm, help.. :). Inschrijving etc gehad in Kathmandu en toen met een busje naar het Vipassana centrum. Wij zaten in het laatste busje. Daar aangekomen hebben we ons paspoort, geld, bankpassen en portemonnee ingeleverd. Vervolgens nog alles wat je kan lezen, waarmee je kunt schrijven, telefoon, camera etc ingeleverd. Toen moesten we opeens opschieten, want we moesten eten en de rest van het programma zou beginnen. Ik moest snel een andere kant op voor mijn kamer dan Jeroen en opeens waren we gescheiden, zonder dat ik het door had gehad. Vreemde omgeving, m'n kamer even niet te vinden, haastig en alleen. Zo begon het avontuur. Ik voelde me echt even vreemd in deze situatie. Na een kleine maaltijd heb ik gevraagd of ik nog even gedag mocht zeggen tegen Jeroen. Dat mocht gelukkig, maar zonder elkaar aan te raken. Dus gedag gezegd en zonder kus of knuffel afscheid genomen. Daarna konden we onze spullen even installeren en heb ik nog even een paar woorden gewisseld met mn 'kamer'genote, met wie ik een tafeltje, gordijn, en een schotje deelde in de dorm van zo'n 14 vrouwen. Daarna was de eerste meditatie en ging de Noble Silence in. Dus 10 dagen zonder communicatie in welke vorm dan ook: geen oogcontact, glimlach, wijzen, praten etc. Ik had gedacht dat ik me hier soms in zou vergissen, maar dat heb ik gelukkig niet gedaan. Je bent zo druk met jezelf dat het fijn is dat je niet met het sociale gedeelte bezig hoeft te zijn, zeker later in de cursus heb ik dat zo ervaren. Toen het bed in, dat voelde vreemd zo zonder Jeroen in deze rare omgeving. Dus niet al te best geslapen..

Dag 1 - zondag 2 november.
Vandaag begon het dan echt. Deze eerste dag moesten we ons op onze natuurlijke ademhaling concentreren. Hierdoor leer je de dingen te zien/observeren zoals ze zijn op dit moment. Dus gewoon observeren, niet je ademhaling reguleren. Dit ging voor geen meter..:). Na een paar seconden aan je ademhaling te hebben gedacht gaan je gedachten alle kanten op. En niets logisch hoor, flarden van gedachten die elkaar opvolgen en niets met elkaar te maken hebben. Ik merkte ook dat ik veel muziek in mn hoofd heb, de raarste dingen: free-free-freestylers, rock the microfoon - without you all I'm going to be is incomplete - five, what you're waiting 4, if you want it, 3-2-1 let's do it!
Toch was ik aan het einde van deze lange eerste dag wel positief. Ik had het gevoel: dit kan ik! En de instelling: ik bekijk dit uur voor uur, dag voor dag. Savonds ging ik redelijk tevreden en een beetje hongerig naar bed. Slapen ging goed, want ik was bekaf!

Dag 2 - maandag 3 november.
Vandaag moesten we we ons op onze neus en bovenlip concentreren. Voelen waar de ademhaling allemaal langskomt. Tijdens de ochtendmeditatie was ik mezelf vooral aan het wakker houden. Daarna ging het beter. Deze dag ging in ieder geval al beter dan de vorige, al gingen mn gedachten nog steeds alle kanten op, ze kwamen sneller terug bij mijn neus en ademhaling. Merkte wel dat ik in mn gedachten ook erg bezig ben met anderen. Met Jeroen natuurlijk, maar ook de mensen om me heen voor wie ik allemaal een naam had verzonnen (roze muts, knakkie, 2 socks en krullie). Hoe zou het met hun gaan? Hoe voelen zij zich? Etc. En ook met de mensen thuis, die heeft vandaag dit, die is vandaag jarig etc.
Maar ik voelde me dus eigenlijk best positief deze dag. Zeker omdat Goenka in de video de vorige avond had gezegd dat veel mensen weggaan op dag 2 en 6. Dat gevoel had ik overdag niet. Savonds veranderde dat. Ik lag om 9 uur weer hongerig in bed. Je luncht dus al om 11 uur en krijgt dan om 5 uur alleen nog wat fruit en gepofte rijst. Ik denk dat mn lijf hier niet voor gemaakt is, dat ik die 'maaltijd' bij de thee (hoog in suikers) heel snel verteer. Na 1,5 uur wakker te hebben gelegen van de honger heb ik al mn moed bij elkaar geraapt en de medewerker wakker gemaakt die bij ons op de dorm lag. Ze ging kijken of er wat te eten was, maar helaas.. Ppff wat voelde ik me zwak, naar en alleen zo hongerig in het donker. Ik heb nog een paar uur wakker gelegen, overwogen of ik mn wc- papier zou opeten en bedacht me toen dat ik nog ORS had. Dat maar opgegeten en toen gelukkig in een onrustige en korte slaap gevallen.

Dag 3 - dinsdag 4 november.
Na de 2 uur ochtendsessie te hebben overleeft ben ik aangevallen op het ontbijt. Twee keer opgeschept en daarna met de teacher gesproken over mijn 'probleem'. Geen probleem, ik kreeg savonds om 9 uur gewoon nog wat te eten! Dus vanaf deze dag kreeg ik om 9 uur nog wat warme melk (ik voelde me weer 8) met 2 roti's! Probleem opgelost, al vond ik het wel vervelend 'anders' te zijn dan de rest en ik vond het lastig dat er extra moeite genomen moest worden voor mij.
Die dag moesten we ons concentreren op de 'touch' van onze adem, waar je die voelde. Waar je ademhaling je neus/ bovenlip raakt. Dit om de geest sterker, scherper te maken. Klaar te stomen voor het echte werk. Dit was allemaal nog maar voorbereiding..

Dag 4 - woensdag 5 november.
De ochtend moesten we ons concentreren op onze bovenlip. Niet alleen op de ademhaling, maar op de sensaties die je voelt. Kriebels, tintels, prikkels, het mag alles zijn, zolang het er maar natuurlijk is. Belangrijk is er niet op te reageren, het te accepteren zoals het is. In de middag kregen we de introductie tot Vipassana. Zo, baf, wat een krachtige ontmoedigingsklap was dat. Goenka had al gezegd de vorige avond in z'n video dat nu het echte werk pas begon, nou als dit het was dan werd het nu echt zwaar. Tijdens deze 2 uur durende introductie werd geleerd hoe je een soort bodyscan uit moet voeren. Stap voor stap doorloop je het lichaam om 'sensaties' te voelen en te observeren. Voel op elk deel van je lichaam wat je voelt, net als we bij de bovenlip hadden geoefend. Dit kan alles zijn: pijn, jeuk, kleding, kou, warmte, prikkels, etc. Het gaat erom dat je dingen ervaart en ziet zoals ze echt zijn, niet zoals je wil dat ze zijn. En dat je hier niet onbewust op reageert. Na deze sessie, en door de 3 dagen ervoor, was m'n lichaam gebroken. Overal pijn had ik.. Zware dag dus! Savonds was de video van Goenka wel weer heel fijn. Hij vertelde dat de wereld bestaat uit vibrerende deeltjes, die eigenlijk opkomen en weggaan. Voor mij vertaalde zich dit in: alles is energie. Ons lichaam is een manifestatie, maar bestaat in feite ook uit vibrerende deeltjes. De ene deeltjes vibreren sneller dan de ander waardoor je het anders waarneemt, maar toch is het allemaal hetzelfde. Het is belangrijk deze sensaties worden waargenomen in je lichaam zonder oordeel of zonder te reageren.

Dag 5 - donderdag 6 november.
Vol goede moed weer deze dag in. Vanaf vandaag mogen we tijdens de groepsmeditaties in de hal van een uur niet bewegen. Een uur lang moet je je positie aanhouden. Dat wordt zwaar, want dit lukte me tot dat moment ongeveer 15 minuten. Het doel daarvan is om je lichaam te trainen objectief naar je sensaties te kijken zonder te reageren. Door te reageren, legt Goenka uit, hebben we een oordeel over deze sensatie en zullen we altijd hier vanuit handelen. Dus bij pijn denk je: ik maak het onpersoonlijk, het mag er zijn, er is geen goed of fout, alles is hetzelfde want alles is energie. Tijdens een groepsessie op dag 5 kwam er een moment dat ik dit kon voelen. Het was zo mooi! Ik voelde me echt onderdeel van het universum en kon voelen dat er geen goed of fout bestaat en alles energie is. Dit is wat Goenka in zijn video's steeds benadrukt: we kunnen het weten doordat het ons vertelt wordt, maar deze techniek gaat een stap dieper en laat het je ervaren. Dit werd me geheel duidelijk.
Savonds vertelt Goenka in de video hoe we door oude ervaringen littekens (sangkara's) hebben. Doordat we nu objectief naar onze sensaties kijken kunnen deze aan de oppervlakte komen, om deze ook objectief te bekijken en ze te verwerken. Op die manier handelen we in de toekomst niet naar deze littekens of sangkara's.
Savonds vertelt Goenka in de video dat die sangkara's naar boven komen zoals de emotie ook is: boos is bijv. brandende pijn/zweten, angst is bijv. trillen etc.

Dag 6/7/8 - 7/8/9 november.
Deze dagen stonden voor mij in het teken van oude sangkara's die boven kwamen. Wat een emotionele achtbaan! Toch was het heel mooi. Veel dingen zijn me zo duidelijk geworden. Voor mij was het alsof alles samen kwam.

Dag 9 - 10 november.
Op deze dag had ik nog wel veel fysieke pijn, maar kwamen er niet echt dingen naar boven. Ik voelde me alsof ik stilstond. Later realiseerde ik me dat dat juist de les was. Ik mag accepteren wat er is, alles is goed zoals het is, het is geen prestatie.

Dag 10 - 11 november.
Na nog een heftige en emotionele ochtendsessie werd de noble silence opgeheven en mochten we weer met elkaar praten. Het voelde voor mij heel gek, want het was nog niet af. Ik kon toen ook met Jeroen kletsen, omdat we spullen moesten ophalen op het mannen gedeelte. Dit was helemaal raar. Nog volop in de emotie en elkaar niet mogen knuffelen of kussen.
Smiddags hadden we nog een groepsmeditatie. Toen werd het afgerond voor mijn gevoel. Ik had deze sessie geen pijn meer, maar voelde eindelijk over mn hele lijf fijne tintelende sensaties, waar Goenka het al dagen over had. Het uur kon ik makkelijk stilzitten.
Na deze sessie kon ik me ook beter aansluiten bij het geklets en de euforie die onder iedereen heerste. Toen nog leuke en inspirerende gesprekken gevoerd met een aantal meiden. En eindelijk hun echte namen geleerd!

Dag 11 - 12 november.
Na een laatste ochtendmeditatie was het afgelopen. Eindelijk samen met Jeroen! We wilden in eerste instantie 2 dagen later als vrijwilliger aan de slag bij het Vipassana centrum, maar dit vonden we nu toch te snel. Even bijkomen en verwerken. We dachten naar een vrouwenklooster te gaan, maar dit bleek best duur. Toch maar naar Kathmandu. De hele dag hebben we gekletst over onze ervaringen, heerlijk.

De hele ervaring was voor mij dus een grote oefening met dingen zien en accepteren zoals ze zijn, dingen onpersoonlijk maken en oefenen met het reptielenbrein. Precies wat ik nodig had denk ik.
Het voelde als een groot cadeau wat op dit moment op m'n pad kwam, alsof alle puzzelstukjes in elkaar vielen.

Jeroen:
Joshi heeft jullie in haar verhaal al veel verteld over de achtergrond en wat we elke dag moesten oefenen, dus dat zal ik overslaan en alleen proberen mijn eigen ervaring te verwoorden.

Dag 0 begon ook voor mij erg snel. Introductie, inschrijven, alle spullen afgeven, en voor ik het doorhad waren we van elkaar gescheiden zonder elkaar nog even succes te wensen. Toen we elkaar toch nog even konden zien voelde het erg bijzonder om elkaar niet te mogen aanraken. Maar ons oogcontact vertelde me meer dan duizend woorden; het zit goed, ik hou van je, heel veel succes, ik zal aan je denken... Met dit fijne gevoel ging ik zonder spanning en veel belangstelling de eerste avond in. Kennis gemaakt met mijn kamergenoot Denis uit Denemarken, een leuke rustige kerel van mijn leeftijd. In tegenstelling tot Joshi hadden wij een kamer voor maar twee personen en een eigen badkamer. Deze eerste avond viel ik vrij snel en ontspannen in slaap.

Dag 1 begon het werk dan echt. De bel om 4 uur maakte me meteen wakker, ik voelde me zowaar nog een beetje uitgerust ook. Ik had er zin in.

De eerste drie dagen heb ik het erg zwaar gehad. De fysieke belasting van de voor mij zeer onnatuurlijke zithouding gaf me steeds meer pijn, tot het op dag drie zo erg werd dat het me niet meer lukte om me op mijn meditatie te focussen.
Ik begon me zorgen te maken of ik niet iets zou beschadigen omdat ik na drie dagen zo vast zat dat ik niet zo goed meer kon lopen, en ik wilde dit niet op het spel zetten voor de rest van de reis. De pijn herinnerde me aan de nare tijd toen mijn reuma net opspeelde en ik nog niet wist wat het was. Ik heb me toen vaak heel erg alleen gevoeld, en dat gevoel kwam daarmee ook weer naar boven. Tegelijkertijd zat mijn strenge kant me enorm dwars, ik moest doorzetten, ik mocht niet "zwak" zijn...
Sinds een aantal jaren ben ik me erg bewust van het proces dat ik te streng ben voor mezelf, niet goed anders (=mezelf) durf te zijn, en dat mijn zelfacceptatie erg afhankelijk is van anderen. Hier ben ik al een tijd mee aan het werk, en dit moment was weer een heerlijke confrontatie (=kans!) daarmee.

Dag 4 was een breekpunt. Het voelde als stoppen of om hulp vragen.
Moed bij elkaar geraapt en naar de teacher gestapt. Ik kreeg een plekje bij de muur zodat ik beter ondersteund werd tijdens het zitten. Toen ik na dat gesprek naar buiten liep volgde een emotionele ontlading. Shit, wat vind ik het moeilijk om gewoon voor mezelf te kiezen.

Daarna kon ik me gelukkig weer beter richten op de mediatie. Al na dag 5 merkte ik dat de afleiding ("wandering away") van fysiek naar mentaal verschoof. Met zulke lange sessies op een dag vond ik het erg moeilijk om mijn focus op de observatie van de sensaties te houden. Gelukkig vertelde Goenka dat dit juist onderdeel is van het proces. Belangrijk is daarbij om te leren niet te oordelen over het feit dat je met je gedachten bent afgedwaald, maar het enkel te constateren, te accepteren, en vervolgens weer te concentreren. Mm, dat was toch best lastig om daar altijd objectief naar te kijken en niet een oordeel over te hebben als ik er pas na een kwartier achter kwam dat mijn gedachten weer eens hélemaal ergens anders waren :-)
Maar al die tijd met alleen maar mijn eigen gedachten hebben ook voordelen gehad. Tijdens het afdwalen heb ik wel honderd nieuwe ontwerpen uitgedacht die ik zelf zou kunnen gaan maken, nieuwe gave meubels voor in huis of mijn eigen bedrijfje, heerlijke nieuwe recepten voor wanneer we thuis weer lekker voor onszelf kunnen koken, en nog veel meer.

Dag 8 was een beetje een baaldag, ik had het gevoel alsof ik sinds dag 6 in dezelfde diepte van de meditatie bleef hangen, en niet dieper kwam. Ik merkte dat ik daar ook over oordeelde. Daarom ben ik ben de teacher gegaan om zijn advies te vragen.
Zijn antwoord was dat ook dat onderdeel is van het proces; te leren het te zien en accepteren zoals het is, geen verwachtingen te creëren zoals je zou willen dat het zou zijn, en daar niet over oordelen. Ieder heeft zijn eigen snelheid en eigen pad, en het pad van deze vorm van meditatie is lang. Ik moet vooral kijken naar wat ik al heb bereikt. En er kan onderbewust al veel meer zijn veranderd, wat misschien pas een tijd na de course zijn uitwerking zal hebben, wat ik zelf misschien niet eens zou herkennen, maar mijn omgeving wel. Deze woorden gaven me weer moed.

Dag 9 en 10 zijn niet echt anders geweest voor me, ik heb toen geen bijzondere ervaringen meer gehad. Ik denk dat ik alweer een beetje aan het terugkeren was naar de wereld buiten.

Ja, en dan mag je ineens weer praten. Ik moest weer even wennen aan mijn stem. O ja, zo klink ik :-) . Er hing een soort van euforische sfeer tussen alle "dhamma brothers", een samenhorigheidsgevoel en band zonder ook maar een woord met elkaar te hebben gewisseld in de afgelopen 10 dagen. Ik betrapte me weer op een oordeel, ik voelde me toch een beetje als een afhaker, en dat ik er daardoor niet helemaal bij voelde horen, ondanks dat ik het gewoon heb gedaan zoals het bij mij paste. Ja... alle wijze woorden van deze course werkelijk verinnerlijken zal inderdaad een lang proces zijn. Zoals Goenka ook vertelde in de laatste discourse, ondanks dat we 10 enorm langs dagen diep in de wereld van Vipassana zijn gedoken, we hebben daarmee alleen pas de eerste stap gezet op het pad naar totale verlichting, en het pad is lang, heel lang. Maar ik ben blij dat ik in ieder geval die stap gezet heb.

Ik kijk met een goed gevoel terug naar de course. Veel viel samen met andere wijsheden die ik de afgelopen tijd heb verzameld. Ik heb mezelf weer een stukje beter leren kennen, en ben goed op mijn ontwikkelpunten gewezen.
Ik sta volledig achter de zienswijze op het leven, hoewel ik nog niet weet tot hoeverre ik de meditatie in mijn dagelijks leven zal gaan integreren.
Ik raad het iedereen aan om 10 dagen van zijn leven te investeren en deze course te volgen. Afhankelijk van op welk punt je staat in het leven zal het je vele belangrijke levenslessen leren, en je goed laten nadenken over wat er nou wel (en niet) belangrijk is in het leven.
Afhankelijk van je ervaringen in het verleden en wat je allemaal in je rugzakje hebt zitten zal de cursus heel erg zwaar gaan worden. Maar weet wel, hoe zwaarder je het krijgt, hoe meer je eruit zult/kunt halen.
Het zal voor iedereen zijn te begrijpen omdat het eigenlijk heel erg wetenschappelijk en down to earth is; het is gewoon zoals het is; de dingen te zien zoals de werkelijk zijn.

Heerlijk om Joshi weer te zien, te spreken en vast te houden na die 10 dagen. En zo interessant hoe allebei de course weer op een andere manier hebben beleefd, zoals ieder individu het weer op zijn eigen manier zal beleven, omdat geen mens hetzelfde is.

En nu?
We hebben de dagen in Kathmandu veel geknuffeld, gekletst en geslapen. Ook hebben we er ons nog toe kunnen zetten wat dingen te regelen..:). We hebben een ticket geboekt naar Myanmar, hier vliegen we op 24 december heen en we landen in Yangon op 25 december. We hebben geprobeerd het visum te regelen, maar na lang zoeken kwamen we smiddags aan bij de ambassade en het visum aanvragen kon alleen sochtends. We wilden al snel weer weg uit de drukte van Kathmandu toen we eenmaal weer een beetje bijgekomen waren. We zijn dus met de bus naar Chitwan gegaan. In het plaatsje Sauraha zijn we nog een paar dagen gebleven. Hier was het heerlijk rustig. We hebben genoten van het uitzicht, hebben een dag een fiets gehuurd en zijn bezig geweest met de verdere invulling van onze reis. Nu zijn we in Meghauli om vrijwilligerswerk te doen. Deze ecofarm voelt nu al als een fijn plekje waar we ons wel een paar weken thuis zullen voelen. Daar de volgende keer meer over!